Tag Archief van: collectieve intelligentie

Holding Space voor leiders

Wat is Holding Space?

Holding Space is het scheppen van een veilige ruimte waarin mensen hun waarheid kunnen spreken en kunnen leren. Een essentiële leiderschapsvaardigheid dus. Maar hoe creëer je zo’n veilige ruimte in je groepen?

Ben jij als leider weleens helemaal beschikbaar voor iemands verhaal? Door te luisteren vanuit gelijkwaardigheid, zonder te oordelen of adviseren? Uit die ruimte ontstaan inzichten en oplossingen vanzelf. Dat scheelt een hoop energie! Als je op die manier aanwezig bent in je groepen, gaat de collectieve intelligentie in de groep het werk doen. Daarvoor is Holding Space een voorwaarde.

Waar komt Holding Space vandaan?

De term is internationaal bekend geworden door een blog van lerares, schrijver, coach en facilitator Heather Plett. De blog ging viraal in 2015, werd vertaald in meer dan 10 talen, in verschillende tijdschriften afgedrukt en geïntegreerd in onderwijsprogramma’s over de hele wereld. Sindsdien duikt het begrip overal op, ook in organisaties.

Holding Space grondhouding voor leiders

Holding Space is een grondhouding voor het maken van wezenlijk contact met jezelf en anderen, zonder veroordeling of advies. Je maakt ruimte voor wat er is door volledig aanwezig te zijn en de controle los te laten. Zo ontstaat ruimte voor transformatie, op persoonlijk en organisatieniveau.

Deze grondhouding vraagt openheid en bereidheid om diep te luisteren naar wat zich aandient. Zonder verwachtingen van waar het heen moet. Het is het tegenovergestelde van je ideeën opleggen. Centraal staat niet-weten en dat vraagt lef.

Je taak als leider is volledig aanwezig zijn, zodat alle deelnemers zich welkom voelen. Ook degenen die kritische geluiden laten horen. Als dit je goed lukt, ontstaat een ruimte waarbinnen nieuwe mogelijkheden en perspectieven zichtbaar worden. Voor alle deelnemers, inclusief voor jou als leider.

Vertrouwen op collectieve intelligentie

Het creëren van Holding Space is niet gemakkelijk. Als leider ben je namelijk volop gewend en getraind om in gesprekken precies het omgekeerde te doen van wat in de alinea hierboven beschreven staat.

Open luisteren is lastig. Observeer maar eens wat er in je gedachten allemaal langs komt als je luistert. Je hoofd zit vol met goed bedoelde adviezen, verwachtingen en oplossingen. Het vraagt oefening en geduld om te luisteren zonder oordelen. Je moet leren daadwerkelijk te vertrouwen op de intelligentie in de groep. Pas dan kun je loslaten en Holding Space faciliteren.

Het effect van Holding Space in groepen

Een sfeer van diversiteit en inclusiviteit
Obstakels en blinde vlekken lossen vanzelf op
Nieuwe perspectieven en mogelijkheden ontstaan moeiteloos
Iedereen neemt eigen verantwoordelijkheid
Er is ruimte voor verrassing en verwondering

Wil jij Holding Space leren faciliteren?

Holding Space is een kernthema van het programma Embodied Learning. Download de brochure via deze link.

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties’, lees je meer over Holding Space in de praktijk. Je kunt het bestellen via deze link.

Ervaar wat Holding Space voor je kan doen

Collectieve intelligentie: minder hard werken en betere resultaten

Een enorme zwerm spreeuwen kan zonder leider verbazingwekkend complexe bewegingen uitvoeren. Zonder dat ze ook maar één keer tegen elkaar aanbotsen. Soepel, wendbaar en in harmonie bewegen ze zich voort. Als één lichaam. Is dat collectieve intelligentie?

Collectieve intelligentie?

Heb je weleens gezien welke ongelofelijke bewegingen een grote zwerm spreeuwen met elkaar kan uitvoeren? Kijk en geniet van deze sfeervolle video van Roald van Stijn. Hij filmde een spectaculaire zwerm spreeuwen in de Utrechtse avondlucht en zette er muziek onder van Eefje de Visser.

Hoe komt het dat een groep vogels zo afgestemd met elkaar kan bewegen? Het lijkt alsof ze samen één lichaam vormen. In een boek over collectieve intelligentie las ik dat een zwerm vogels zo met elkaar kan vliegen door een klein aantal eenvoudige regels. Regels die genetisch ingebouwd zijn.

Deze regels sturen de onderlinge interactie aan:

een regel om in dezelfde richting bewegen
een regel voor samenhang
en een regel voor onderlinge afstand.

Wat de zwerm doet is dus geen bewuste samenwerking, maar een collectieve beweging. Dit alles doen zij zónder leider.

Collectieve beweging

Een manier om mensen zo’n collectieve beweging te laten ervaren, is een simpele loopoefening die ik regelmatig inzet in mijn trainingen Embodied Learning. Deze loopoefening laat grote groepen mensen ervaren hoe te bewegen als een geheel.

De enige regels die ik meegeef zijn:

Je kunt lopen, rennen of stilstaan
Ervaar bewust je eigen lichaam
Wees je bewust van het sociale lichaam waarin je beweegt.

Vervolgens kunnen snelle en ingewikkelde bewegingspatronen ontstaan, zonder dat deelnemers ooit botsen.

De bevindingen zijn fascinerend. Soms hebben deelnemers individueel de ervaring dat ze de leider zijn, omdat de groep steeds de richting neemt die zij ook namen. Toch is er net als bij de vogels geen enkele leider. Het is de kracht van collectief bewegen met aandacht voor het geheel.

Is collectieve beweging een vorm van collectieve intelligentie?

Wendy Jansen e.a. publiceerden in 2016 hun boek Collectieve intelligentie, de uitdaging voor de organisatie van nu. Zij definiëren collectieve intelligentie als het vermogen van een collectief (een groep mensen, planten, cellen, micro-organismen en/of machines) om problemen op te lossen.

Collectieve intelligentie ontstaat in groepen mensen bij voldoende interactie en een korte ‘feedbackloop’, zodat deelnemers direct ervaren wat het effect is van hun gedrag. Andere wezenlijke voorwaarden voor het ontstaan van collectieve intelligentie zijn volgens de schrijvers dat de groep divers is samengesteld, dat iedereen meedoet en het een veilige omgeving is.

Collectieve intelligentie in de praktijk

De intelligentie van de groep kan worden ingezet om samen te leren of problemen op te lossen. Met behulp van een klein aantal gedragsregels die diversiteit, inclusiviteit en veiligheid bewaken, blijkt een groep al in staat om zinvolle gesprekken te voeren waaraan alle deelnemers een unieke bijdrage leveren. Zelfs binnen een complexe of stressvolle situatie. Een concreet voorbeeld daarvan vind je in deze blog over luistercirkels en collectieve intelligentie.

Een ander voorbeeld van collectieve intelligentie in de praktijk vind je in deze TED talk van Sugata Mitra over zelforganiserende leeromgevingen. Hij plaatste computers in afgelegen delen van de wereld en boekte spectaculaire leerresultaten bij groepen kinderen die niet bekend waren met computers, noch met de Engelse taal. Mitra zette onder andere Britse grootmoeders in voor de veiligheid: om de kinderen aan te moedigen!

Collectieve intelligentie aanspreken

Door de collectieve intelligentie aan te spreken, ontstaan dus oplossingen en leerervaringen die je eerst niet voor mogelijk had gehouden. Als trainer Embodied Learning leer ik leiders (trainers, leidinggevenden, coaches) om deze intelligentie bewust in te zetten.

Lichaamsbewustzijn is daarbij een essentieel instrument: bewustzijn van je eigen lichaam en het sociale lichaam van de groep. Het gaat erom dat je als leider in groepen de juiste plek inneemt. Niet groter of kleiner dan je bent. Gericht zijn op leiderschap waarin het niet draait om jou als leider, maar om de wijsheid van de groep waarmee je werkt.

Als je die authentieke en respectvolle plek inneemt, nodig je alle groepsleden uit om dat ook te doen. Dan hoef je niet alleen minder hard te werken als leider, maar zijn de resultaten rijker dan je kon bedenken. Wie weet ben je op den duur overbodig!

Meer lezen over collectieve intelligentie?

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties’ lees je meer over het werken met collectieve intelligentie. Je kunt het bestellen via deze link.

Lees mijn blog Holding Space voor Leiders en de blog Systemisch werk en Embodied Learning.

Systemisch Werk en Embodied Learning

Foto: www.systemischmensenwerk.nl

Systemisch Werk maakt de collectieve wijsheid in een groep beschikbaar via fysieke waarnemingen. Wist je dat er nog meer manieren zijn om de collectieve wijsheid in groepen aan te spreken, die prachtig aansluiten op Systemisch Werk? Je lichaam is de sleutel.

Meer over Systemisch Werk en Embodied Learning lees je in mijn boek Stevig staan in intense situaties.

Systemisch werk en Embodied Learning

Jaren geleden ben ik uitgebreid opgeleid in Systemisch Werk. Ik ben getraind in zowel Familie-opstellingen als Organisatieopstellingen bij verschillende docenten. Het is één van de belangrijkste wortels van mijn werk.

Systemisch Werk heeft me geholpen in mijn persoonlijke ontwikkeling en mijn werk als trainer en begeleider enorm beïnvloed. Het belangrijkste dat ik ervan heb geleerd is dat in elke groep een schat aan onbewuste kennis leeft. Die kennis is beschikbaar voor iedereen, mits de sfeer in de groep veilig en inclusief is. Het naar de oppervlakte brengen van die onbewuste kennis is een kernvaardigheid voor iedereen die groepen begeleid.

De collectieve intelligentie in een groep laten werken

In Opstellingengroepen heb ik ervaren welke magie ontstaat als iedereen aanwezig is vanuit dienstbaarheid aan het geheel. Het is ongelofelijk hoeveel diepgang dan ontstaat en welke leerervaringen mogelijk zijn. Er ontstaat meer wijsheid dan die van de begeleider of de individuele deelnemers. De collectieve intelligentie van de groep gaat werken, oplossingen en inzichten ontstaan moeiteloos.

Hoe kan je als begeleider van groepen die wijsheid aanspreken, ook als je geen opstellingen begeleidt? Dat lukt als je werkt vanuit de volgende 3 kernthema’s:

Helemaal aanwezig zijn
Luisteren naar jezelf en anderen, vanuit je lichaam
Werken vanuit niet-weten

Ten eerste: Helemaal aanwezig zijn (Embodied Presence)

Een kernvraag voor elke groepsbegeleider, of je nu trainer, teamcoach of leidinggevende bent, is: hoe kan je volledig en authentiek aanwezig zijn in groepen? Sensitief aanwezig zijn in elk moment, zodat je zuiver waarneemt wat er gebeurt in je groep? Dat kan als je je leiderschap volledig belichaamd. Ik noem dat Embodied Presence. Die kwaliteit van aanwezig zijn, is een fysieke ervaring. Je lichaam is het instrument waarmee je voelt of je op je plek bent. Het is ook het instrument waarmee je je plek inneemt, en dat kan je oefenen. Voorwaarde is dat je geest en lichaam gesynchroniseerd zijn: dat je geest geland is in je lichaam. Die kwaliteit van aanwezig zijn kan je trainen.

Ten tweede: Luisteren vanuit je lichaam (Embodied Listening)

Als begeleider wil je graag precies waarnemen wat er in je groepen gebeurt, zodat je adequaat kunt reageren. Zuiver waarnemen doe je met je lichaam, door al je zintuigen in te zetten. Niet alleen door te kijken wat er gebeurt, maar vooral ook door te luisteren en te voelen. Luisteren voorbij de woorden en voelen wat er gebeurt in je lichaam en het geheel van de groep. Die waarnemingen kan je vervolgens dienstbaar maken aan de groep, door erop te reageren. Soms door te vertellen wat je opmerkt, soms door te handelen. Diep luisteren is een fysieke ervaring die je kunt oefenen.

Ten derde: Werken vanuit niet-weten (Embodied Action)

Bert Hellinger, de grondlegger van Systemisch Werk, beschrijft dat je als opstellier werkt vanuit ‘het lege midden’: totaal open voor wat er speelt in het veld waarmee je werkt. Werken vanuit niet-weten, door niet te oordelen over jezelf, de deelnemers in de groep, en de wereld. Maar hoe doe je dat? Niet-weten is een houding die je kunt oefenen. Je kunt leren in je lichaam waar te nemen waar de groep heen beweegt en je begeleiding daarop baseren. Een voorwaarde daarvoor is dat je als leider functioneert vanuit je eigen midden. Dan ben je een kruispunt tussen alles wat er gebeurt. In je midden zijn betekent dat je alle kanten op kan. Je weet spontaan hoe je moet handelen. Ook dat is een fysieke ervaring waarin lichaam en geest samenvallen.

Collectieve intelligentie aanspreken door Embodied Learning

Als trainer, leidinggevende of coach kan je dus lerenom via jouw lichaamsbewustzijn de collectieve intelligentie van groepen aan te spreken. Door volledig aanwezig te zijn, te luisteren vanuit je lichaam en niet-weten toe te laten in je manier van werken. In tegenstelling tot je denken, kan je er onvoorwaardelijk op vertrouwen dat je lichaam precies weet wat op dit moment relevant is. Op basis daarvan kan je effectief handelen. Embodied Learning traint je lichaamsbewustzijn, zodat je het maximaal kan inzetten om collectieve intelligentie aan te spreken. Zo kan je ontspannen in plaats van hard werken.

Wil je hier actief mee aan de slag?

In het programma Embodied Learning leer je werken met de collectieve intelligentie van groepen.

Meer lezen?

In mijn boek ‘Stevig staan in intense situaties‘ lees je meer over Systemisch Werk en Embodied Learning.

Luistercirkels faciliteren collectieve intelligentie

– Interview met Paula Kolthoff van Embodied Learning

Luistercirkels faciliteren collectieve intelligentie. Ze zorgen voor verbinding en ontsluiten nieuwe oplossingen en ideeën. Paula Kolthoff, trainer, coach en expert belichaamd leren, vertelt in dit interview hoe deze werkwijze als interventie bij complexe of innovatieve processen binnen organisaties tot verrassende resultaten leidt.

Interview door Petra Hiemstra, www.haagsehoogvliegers.nl, 28 september 2018.

Luistercirkels faciliteren collectieve intelligentie? Vertel!

Een luistercirkel is een groep van maximaal 12 personen die bij elkaar komen om gedurende een uur naar elkaar te luisteren aan de hand van een concrete vraag of thema. In deze fase luisteren alle groepsleden naar elkaar en vindt er geen discussie plaats. Dat kan kan eventueel in een volgende fase. De cirkel wordt gefaciliteerd door een begeleider, die ik ‘facilitator’ noem. Meestal spreken en luisteren groepen naar elkaar in meerdere rondes. De eerste cirkel begint dan met een korte inleiding waarin de bedoeling en de werkwijze wordt uitgelegd. Het luisteren naar elkaar in luistercirkels is een vrij gestructureerd proces. Van tevoren spreek je met elkaar een aantal simpele basisregels af. Bijvoorbeeld dat iedereen spreekt vanuit eigen ervaring, niet om elkaar te overtuigen. Dat iedereen het bij de essentie houdt, zodat alle deelnemers tijd hebben om te spreken. En we maken afspraken over vertrouwelijkheid.

Het mooie van een cirkel is dat iedereen gelijk is, niemand heeft een aparte positie. Iedereen komt aan het woord, ook mensen die niet zo vanzelfsprekend het woord nemen. De deelnemers zitten er elk met hun eigen perspectief, wijsheid, kennis, vanuit hun eigen achtergrond en netwerk. Die verschillen zijn zo waardevol! De cirkel maakt het mogelijk om al die rijkdom te benutten.

Wat is jouw rol als facilitator?

Als facilitator begeleid ik groepen mensen om diep naar zichzelf en anderen te luisteren. De vraagstelling is afhankelijk van het doel. Het gaat om het voeren van het echte gesprek. In veranderprocessen kan ik bijvoorbeeld deelnemers uitnodigen om te vertellen wat er ècht in ze om gaat. Waar ze energie van krijgen, waar ze tegenop zien of waar ze bang voor zijn. Dat moet soms van ‘diep’ komen. Voor veel mensen is het spannend om te vertellen wat ze echt belangrijk vinden, of waar ze zich zorgen over maken. In sommige cirkels komt pijn naar boven, bijvoorbeeld na een fusie. Als daarnaar geluisterd wordt, ontstaat er vanzelf ruimte voor de toekomst. Luisteren is een vorm van erkenning. Het brengt verbinding en beweging. Vaak wordt er in de cirkels ook enorm gelachen. Luistercirkels zijn een bron van ontspanning, energie en nieuwe oplossingen.

Soms is het doel van een cirkel verwerking en het maken van een nieuwe start na een verandering, zoals een fusie of een crisis. Dan werken we met vragen als: “ Wat heb jij meegemaakt? Waar rouw je om? ” “ Wat wil je behouden?” Wat is voor jou de winst in de nieuwe situatie?”. Bij innovatieve processen, ligt de nadruk vooral op het genereren van ideeën. Dan gaat het om vragen als: “Welke suggesties heb jij om de situatie te verbeteren? Wat vind jij dat er moet veranderen? En: wat wil jij bijdragen?”

Je kunt een cirkel ook goed inzetten bij het maken van beslissingen waaraan iedereen een bijdrage levert.

Ik grijp zo min mogelijk in. Als facilitator heb je een voorbeeldfunctie door de manier waarop je luistert. Ik luister of iedereen aan het woord komt, nodig zwijgzame mensen uit om het woord te nemen, merk op of iemand meer spreektijd nodig heeft. Essentieel is om in balans te blijven op lastige momenten, bijvoorbeeld wanneer emoties hoog oplopen.

Wanneer dat nodig is, herinner ik de deelnemers aan een aantal basisprincipes. Denk aan gedeelde verantwoordelijkheid voor het scheppen van een veilige luisterruimte. Het belangrijkste wat ik als facilitator kan bijdragen, is het bewaken van die ruimte.

Als we binnen een organisatie meerdere groepen tegelijkertijd faciliteren, bespreken we de luistercirkels na in de groep van facilitators. Zo krijgen we overzicht over de reis die de groepen doormaken: wat zijn overeenkomsten, wat zijn verschillen, waar liggen kansen. We bespreken wat een volgende stap zou kunnen zijn, wat zinvolle vragen zijn om mee te werken. En we leren van elkaar.

De ontwikkeling in de cirkels wordt – met toestemming van de groepen – geschetst aan het kernteam van de organisatie, dat verantwoordelijk is voor het veranderingsproces als geheel.

Diep luisteren – hoe kijk jij daarnaar?

Diep luisteren is een kwaliteit van luisteren die ieder mens in huis heeft. Maar de meesten van ons zijn er niet in getraind. Gesprekken gaan gewoonlijk over het bevestigen van je persoonlijke mening, hoe subtiel ook. Diep luisteren is wezenlijk anders. Als luisteraar ben je met volle aandacht aanwezig bij de spreker, terwijl je tegelijk opmerkt wat er in jezelf om gaat. Je kan pas werkelijk horen wat iemand zegt als je tijdelijk je eigen mening, associaties en gedachten parkeert. Het opschorten van je eigen mening geeft de mogelijkheid om open te staan voor nieuwe perspectieven. Luisteren creëert een leerervaring.

Bij diep luisteren hoort waarachtig spreken: je luistert naar binnen wat je werkelijk wilt zeggen. Je spreekt uit wat waar is voor jou op dit moment. Daar is moed voor nodig. Een luistercirkel is een groep moedige mensen. Daarom is veiligheid zo belangrijk.

Vertraging is een essentieel ingrediënt voor een luistercirkel. Aanwezig zijn zonder haast. Ruimte laten tussen verschillende sprekers. Dan kan je goed waarnemen wat er in jezelf omgaat, horen wat de spreker zegt en opmerken wat er leeft in de cirkel, van moment tot moment.

Hoe vertraag je een luistercirkel?

Luisteren is natuurlijk zo oud als de wereld. Er zijn verschillende culturen waarin de kunst van het luisteren verregaand is ontwikkeld. De Inuït hebben een traditie om in een kring bij elkaar te zitten en in stilte besluiten te nemen. In Afrikaanse landen wordt de luistercirkel ook ingezet om de wijsheid in de groep te benutten. Deze mentaliteit komt voort uit Ubuntu, de Afrikaanse levenshouding die ervan uitgaat dat jouw waarde als individu is wat je bijdraagt aan de gemeenschap. Indianen gebruiken een ‘talking stick’ om rust in te bouwen in een groep luisteraars. Dit is een item dat in het midden van de cirkel ligt weer en dat je pakt als je wilt spreken en teruglegt als je uitgesproken bent. Daarna mag iemand anders hem pakken. Dit is één van de technieken die een groep helpt vertragen. De Quakers hebben rituelen waarin stilte en luisteren een rol spelen bij het nemen van gezamenlijke besluiten. Luistercirkels zijn dus een beproefd middel om de intelligentie die in een groep aanwezig is te vieren en in te zetten.

Er zijn zoveel werkvormen mogelijk in een luistercirkel: er zijn contemplatieve werkvormen, je kan werken met stilte, met speeddates, met sociocratische besluitvorming.

Waarom is diep luisteren belangrijk voor hedendaagse organisaties?

Een mooie vraag! In een tijd die zo complex is als de onze moeten we samenwerken om tot inzichten en oplossingen te komen. Luistercirkels zijn een gezamenlijk onderzoek naar meer inzicht en duidelijkheid. Diversiteit is het uitgangspunt, gezamenlijk eigenaarschap. Uit die collectieve wijsheid ontstaan wederzijds respect, verrassende impulsen, en best denkbare oplossingen voor ingewikkelde vraagstukken. Diep luisteren leidt tot collectief leiderschap.

Luisteren wordt door hedendaagse leiders zoals Scharmer, Laloux en Wheatley beschouwd als een wezenlijk kenmerk van de moderne leider. Waarachtige leiders stimuleren een luistercultuur, een inclusieve cultuur waarin alle stemmen in de organisatie worden gehoord, ook de afwijkende stemmen.

Jij bent trainer Embodied Learning en je traint leiders om leiderschap te versterken door lichaamsbewustzijn. Hoe helpt lichaamsbewustzijn bij diep luisteren?

Lichaamsbewustzijn is heel relevant bij diep luisteren. Werkelijk luisteren doe je namelijk met je hele lichaam. Een aandachtige luisteraar luistert niet alleen met zijn of haar oren, maar ook met hart en buik. Heb je weleens gemerkt dat je beter luistert als je met iemand wandelt? Eigenlijk jammer dat zoveel besprekingen zittend worden gevoerd!

Ik stimuleer facilitators om luistercirkels te starten met een ontspanningsoefening van een paar minuten. Dat maakt een groot verschil in de luisterkwaliteit van een cirkel. Deelnemers merken dat ook op. Zo’n oefening helpt om te luisteren vanuit volledige aandacht en concentratie. Als de aandacht in een cirkel afdwaalt of de emoties hoog oplopen nodig ik de deelnemers uit om met de aandacht naar het lichaam te gaan. Door even naar jezelf te luisteren ben je daarna weer beschikbaar om te luisteren naar het geheel.

Facilitators kunnen lichaamsbewustzijn inzetten om zelf optimaal aanwezig te zijn in de cirkel. Bewust ademen helpt bijvoorbeeld om informatie in te nemen en weer los te laten. Op die manier kan je fris blijven waarnemen wat er gebeurt, ook als de situatie ingewikkeld is. Je kan je kwaliteit van luisteren trouwens levenslang trainen en verdiepen.

Hoe wil jij luistercirkels verder inzetten om de collectieve intelligentie te faciliteren?

Ik zet me in voor ontwikkelingsprocessen waarbij de wijsheid van de groep wordt gewaardeerd en ingezet. Er is zoveel intelligentie in organisaties die nog niet wordt benut! Luistercirkels zijn toepasbaar bij alle veranderingsprocessen waar het van belang is om collectieve intelligentie aan te spreken. Je kan daarbij denken aan een transitie naar zelfsturing, aan nieuwe complexe ontwikkelingen in een organisatie, of het nemen van breed gedragen besluiten.

Afgelopen zomer heb ik bijvoorbeeld luistercirkels begeleid voor een internationale organisatie in een leiderschapscrisis. Prachtig werk omdat boosheid, verwarring en teleurstelling transformeerden in nieuwe, frisse ideeen over de toekomst van de organisatie. Het ontwikkelen van een luistercultuur is essentieel voor organisaties op zoek naar wezenlijke vernieuwing.

Paula Kolthoff (1964) werkt sinds ruim 25 jaar als trainer, adviseur en coach. Haar missie is om leiderschap te versterken door lichaamsbewustzijn. Ze laat individuen en organisaties ervaren dat leiderschap verdiept en versterkt als je de wijsheid van je lichaam laten spreken. Lichaamsgericht luisteren is het hart van haar werk. Vanuit haar bedrijf helpt ze individuen en organisaties beter naar zichzelf en naar elkaar te luisteren. Meer informatie over haar werk vind je op haar website: www.embodiedlearning.nl

Kennismaken met Embodied Learning?

Doe mee aan één van de workshops
Hier vind je meer informatie over het programma Embodied Learning
Lees mijn boek Stevig staan in intense situaties

Meer lezen? Literatuur:

Baldwin, C. & Rogers, R. (2010). The Circle Way: A Leader in Every Chair. Berret-Koehler Publishers
Bohm, D. (2018). Over dialoog. Helder denken en communiceren. Uitgeverij Ten Have.
Laloux, F. (2015). Reinventing Organizations – Nederlandse editie. Uitgeverij Lannoo-Campus.
Scharmer, O. (2018). The Essentials Of TheoryU. Core Principles and Applications. Berret-Koehler Publishers.
Wheatly, M. (2017). Who Do We Choose To Be? Berret-Koehler Publishers.
Zimmermann, J & Coyle, V. (2009). The Way of Council. Bramble Books.