Creatief leiderschap

“Leadership is about creating new realities” – Peter Senge

Voorspelbaarheid is verleden tijd

Mijn buurmeisje van 7 zei laatst op een samenzweerderige toon tegen mij: ‘ik kan het verleden voorspellen.” Ze heeft gelijk: de toekomst is onvoorspelbaar. We leven in een complexe wereld, met nieuwe vraagstukken. Oplossingen voor dergelijke vraagstukken zijn onvindbaar in een boek of op internet. Die komen voort uit creatieve samenwerking tussen verschillende disciplines. Dat is waar je daadwerkelijk nieuwe verbindingen legt.

Creatieve verbindingen leggen

Voor het leggen van onverwachte verbindingen heb je verschillende vormen van intelligentie nodig. Intelligentie is divers en dynamisch. We denken in woorden, maar ook visueel, auditief en kinestethisch. Het brein is niet verdeeld in compartimenten zoals ons onderwijs dat doet. We kunnen leren door te lezen en te luisteren, maar ook door te zingen, toneel te spelen, te dansen of te tekenen. Daarmee voed je je vermogen tot creativiteit. Creativiteit kan je onder andere ontwikkelen door kunst te maken of kunst te kijken.

“Some painters transform the sun into a yellow spot, others transform a yellow spot into the sun” – Picasso

Vragen oproepen

Kunst is niet alleen uiting van creativiteit, maar ook een bron ervan. Een goed kunstwerk is geen antwoord maar roept vragen op. De open ruimte van een vraag geeft de gelegenheid om onverwachte verbanden te leggen. Mondriaan zei: “kunst wil niets tonen, maar de vraag oproepen”. Een gedicht is mooi als het ruimte openlaat voor eigen interpretatie. Zoals het gedicht van Rutger Kopland dat eindigt met de prachtige zin: “Geef mij maar een vraag en geen antwoord”.

“Art is the lie that enables us to realize the truth” – Picasso

Leren met het hoofd

Maar op veel plekken wordt leren nog altijd beperkt tot het geven van antwoorden. Ons onderwijs is een verouderd systeem waarin de waarde van academisch denken zwaar wordt overschat. Het is ontstaan ten behoeve van het industriële tijdperk en soms lijkt het alsof we daar nog steeds in vast zitten. Kijk hier naar een vlammend en geestig pleidooi van Ken Robinson voor meer creativiteit in onderwijs, zodat we met elkaar een nieuwe werkelijkheid scheppen.

“All children are artists. The problem is how to remain an artist once they grow up” -Picasso

De leider als kunstenaar

Leiderschap gaat over het scheppen van nieuwe realiteiten. Een goede leider is een kunstenaar, die nieuwe verbanden legt: zij/hij verenigt tegenstellingen, kan omgaan met dilemma’s, raakt geïnspireerd door chaos, durft besluiten te nemen die niet voor de hand liggen. Een voorbeeld van dergelijk leiderschap was dat van Eberhard van der Laan, die Amsterdam bestuurde door zowel zachtmoedig, als krachtdadig en onverwacht op te treden. Kijk naar dit verrassende interview met hem.

Gewetensvraag

Educatie en creativiteit expert Ken Robinson stelt in zijn Ted Talk dat de meeste hoogleraren hun lichaam beschouwen als het instrument dat ze naar de volgende vergadering brengt. Is dat herkenbaar voor jou? Of ben jij in staat je lichaam in te zetten als bron van creatieve ideeën?!